Arz Eden Nasıl Yazılır? Tarihin Derinliklerinden Günümüze Bir Dil Yolculuğu
Bir tarihçi olarak geçmişin izlerini sürmek, sadece olayların kronolojisini değil, kelimelerin de serüvenini anlamayı gerektirir. Her kelime, çağların ruhunu, toplumların düşünce biçimini ve hatta iktidar ilişkilerini yansıtır. İşte bu noktada, “arz eden” ifadesi bize sadece bir yazım meselesini değil, aynı zamanda Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan bürokratik ve toplumsal dönüşümü de anlatır.
Arz Eden Nedir? Anlamı ve Kullanımı
Günümüz Türkçesinde “arz etmek” ifadesi, genellikle “sunmak”, “takdim etmek”, “iletmek” anlamlarında kullanılır. Bu fiil Osmanlı döneminde, özellikle devlet yazışmalarında bir alt kademeden üst makama yapılan saygılı başvuruların temel ifadesiydi. “Arz eden” ise bu eylemi gerçekleştiren kişiyi, yani dilekçesini veya isteğini sunan kişiyi tanımlardı.
Örneğin bir dilekçenin sonunda şu ifade yer alırdı:
“Arz ederim efendim.”
Ya da daha resmî bir biçimde:
“Arz eden kulunuz …”
Bu kullanım, hem dildeki hiyerarşiyi hem de dönemin devlet-toplum ilişkilerini açıkça yansıtır.
“Arz Eden” Nasıl Yazılır? Ayrı mı, Bitişik mi?
Bu sorunun cevabı dilin tarihsel dönüşümünde saklıdır. Arz eden ifadesi ayrı yazılır. Çünkü “arz” bir isim-fiil köküdür; “eden” ise fiilin -en sıfat fiil ekiyle türetilmiş hâlidir. Dilbilgisel açıdan iki kelimedir ve bitişik yazılması yanlıştır.
✅ Doğru: arz eden
❌ Yanlış: arzetten veya arzedilen
Günümüz Türkçesinde yazım kuralları, kelimelerin kökenine saygı göstererek ayrımı korur. Tıpkı “teşekkür eden”, “rica eden”, “talep eden” örneklerinde olduğu gibi, “arz eden” de aynı kurala tabidir.
Osmanlı Bürokrasisinden Cumhuriyet Diline Geçiş
Tarihsel olarak “arz etmek”, Osmanlı bürokrasisinin en karakteristik ifadelerinden biriydi. Dönemin belgelerinde sıkça rastlanan bu ifade, bir saygı göstergesi olmanın ötesinde, toplumdaki güç ilişkilerinin dildeki yansımasıydı.
Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte Türk Dil Devrimi, bu tür Arapça kökenli ifadeleri sadeleştirmeyi hedefledi. Ancak bazı kelimeler —“arz etmek” gibi— tamamen silinmedi; biçimsel olarak modernleşti ve resmiyetini korudu. Günümüzde bile kamu kurumlarına yapılan başvurularda “arz ederim” ifadesi varlığını sürdürmektedir. Bu durum, dilin sürekliliğini ve geçmişle olan kültürel bağımızı gösterir.
Dilin Aynasında Toplumsal Dönüşüm
Dil yalnızca bir iletişim aracı değildir; aynı zamanda bir toplumsal hafızadır. “Arz eden” gibi ifadelerin tarih boyunca taşıdığı anlam, toplumun otoriteyle kurduğu ilişkinin, nezaket anlayışının ve hiyerarşik düzenin yansımasıdır.
Bugün “arz eden” dendiğinde belki artık bir padişaha değil, bir müdüre ya da kuruma hitap ediyoruz. Ancak ifade, hâlâ saygı ve resmiyet tonunu korur. Bu da gösteriyor ki, dil değişse bile insanın nezaket ihtiyacı, tarihin her döneminde aynı kalıyor.
Modern Türkçede “Arz Eden”in Yeri
Günümüzde “arz eden” ifadesi genellikle dilekçe, resmî yazı veya akademik metinlerde yer bulur. Sosyal medyada ya da gündelik konuşmalarda pek sık kullanılmaz; çünkü bu tür mecralar daha samimi ve doğrudan bir üslubu benimser.
Ancak akademik dünyada, devlet dairelerinde veya resmî protokolde hâlâ geçerliliğini korur. Bu yönüyle tarihsel bir saygı dili olarak varlığını sürdürür.
Örnek kullanım:
“Gereğini bilgilerinize arz ederim.”
“Bu raporu arz eden kişi: Dr. Mehmet Yılmaz.”
Geçmişle Günümüz Arasında Bir Köprü
Dil, zamanla dönüşür ama anlam katmanlarını tamamen kaybetmez. “Arz eden” ifadesi, tarihsel köklerini koruyarak bugünün bürokratik dilinde yaşamaya devam ediyor. Bu da bize, geçmişle bağ kurmanın sadece anıları değil, kelimeleri de yaşatmak anlamına geldiğini hatırlatıyor.
Bir tarihçinin gözünden bakıldığında, “arz eden” sadece bir yazım meselesi değil; geçmişle bugünü birbirine bağlayan bir kültürel mirastır.
Sonuç: Dilin Zamandaki Yolculuğu
“Arz eden” doğru yazımıyla iki kelimeden oluşur ve Türkçenin tarihsel derinliğini içinde barındırır. Osmanlı’nın resmî nezaketinden Cumhuriyet’in sade Türkçesine uzanan bu yolculuk, dilin toplumla birlikte nasıl evrildiğini gösterir.
Bugün hâlâ bir dilekçenin sonunda “arz ederim” yazarken, farkında olmadan geçmişin saygı kültürünü yaşatıyoruz. Dil değişir, ama saygı dili —tıpkı tarih gibi— daima hatırlanır.