Kopernik Neyi Buldu?
Kopernik, o kadar ünlü bir isim ki, hayatında bir kere bile astronomiyle ilgilenmesen de “Kopernik Devrimi”ni duyduğunda bir şeyler bildiğini hissedersin. Ama hani, herkesin bu kadar bildiği bir şeyi yazınca, merak ediyorum: Kopernik gerçekten ne buldu? Ne yaptı da bu kadar konuşuluyor? Ve asıl soru: Eğer Kopernik bugün yaşasaydı, sosyal medyada ne kadar popüler olurdu? (Bence en azından Twitter’da birkaç bin takipçisi kesin olurdu.)
Kopernik Ne Yaptı? Basitçe Anlatalım
Kopernik, temelde şu çok basit gerçeği buldu: “Dünyamız, evrenin merkezi değilmiş!” Şok edici, değil mi? Yani, bugüne kadar dünyanın her şeyin merkezinde olduğunu düşündük. Herkesin kafasında “dünyamıza bak, buralarda her şey dönüyor” gibi bir düşünce vardı. Ama Kopernik, “Hayır, kardeşim! Biz güneşin etrafında dönüyoruz!” diyerek tüm bu düşünceyi altüst etti.
O kadar radikal bir fikirdi ki, o dönemde bu düşünceyi kabul etmek, yani “Dünya dönüyor” demek, o kadar da basit bir şey değildi. Düşünsenize, günümüzde bile bazı insanlar hala dünyanın yuvarlak olduğuna inanmıyor. 1500’lerin ortasında bir adam çıkıp “Evet, Dünya dönüyor ve aslında biz, o devasa güneşin etrafında bir gezegeniz” dediğinde insanlar, tam olarak ne düşünüyorlardı?
İç ses: “Bunu söyledikten sonra kopacak olan tartışmaların büyüklüğünü tahmin bile edememiştir, herhalde…”
Kopernik’in Devrimi: Hadi Ama, Hadi!
Kopernik’in bu teorisi o kadar devrimciydi ki, aslında başlangıçta kimse ciddiye almadı. Bunu kabul etmek çok zor olabilirdi. Sonuçta, daha önce kimse bu kadar cesur bir şey söylememişti. Bir bakıma, kopernikçi fikir, zamanın Facebook “status update”i gibiydi. “Herkes bir şey söylüyordu ama Kopernik sonunda bir tane ciddi paylaşımla geldi.” O zamanlar ne sosyal medya vardı, ne de online tartışmalar. Ama düşündüğümüzde, bugün olsa, Kopernik’in bu teorisi kesinlikle bir viral olabilirdi.
Mesela bir sosyal medya diyalogu şöyle olabilirdi:
Kopernik: “Herkes dünya merkezi diyor ama aslında biz güneşin etrafında dönüyoruz.”
Tartışmaya Katılan Kişi 1: “Hani ya? Peki o zaman ay neden gökyüzünde görünmeye devam ediyor?”
Tartışmaya Katılan Kişi 2: “Daha önce kimse bunu söylememişti! Hayır, yani ben bu durumu kabul edemem. Dünya kesinlikle düz ve merkezde!”
İç ses: “Keşke 16. yüzyılda Twitter olsa da bu devrimi daha eğlenceli bir şekilde izleyebilseydik.”
Kopernik Ne Buldu? Hangi Cesur Yolu Seçti?
Şimdi bir dakika, Kopernik’in keşfi sadece “Dünya dönüyor” demekle bitmiyor tabii. O dönemde din adamları ve bilim adamları, evrenin düzeni hakkında büyük bir düşünsel savaş veriyorlardı. Kopernik, kilisenin söylediklerinin tam tersini söyleyerek oldukça cesur bir adım attı. Zaten o zamanlar kilise, evrenin merkezinin Dünya olduğunu iddia ediyordu ve bunun dışında bir şey söylemek, doğrudan dini otoritelerle çatışmak demekti.
Yani, aslında Kopernik ne buldu? Kopernik, dünyamızın öyle özel ve evrenin merkezinde olmadığı gerçeğini buldu. Ama en önemli kısmı şu: Bu “bulduğu” şey, sadece bilimsel bir devrim değil, aynı zamanda çok büyük bir toplumsal ve kültürel değişimi tetikledi. Hani bugün, “Ay’a çıkmak” deyimi var ya, işte Kopernik tam anlamıyla bunu başlatan adam oldu.
Kopernik’in Bulduğu Şey Bugün Nereye Götürüyor?
Bugün, Kopernik’in bulduğu şeylerin çok daha ötesindeyiz. Güneş Sistemi’nden galaksiler arası yolculuklara kadar her şey onun fikirlerinin üzerine inşa ediliyor. Bu adam, basit bir şekilde “Güneş merkezli bir sistem var” dedi ve biz de bugün evrenin çok daha büyük ve karmaşık bir yer olduğunu anlamaya başladık.
Ve şunu da göz önünde bulundurmak lazım: Bugün Kopernik’i hatırlayarak, daha fazla keşfe cesaret edebiliyoruz. Çünkü her yeni bilimsel düşünce, eskilerin “garip” dediği fikirlerle başlıyor. Kim bilir, belki de bir gün, şu an “yok artık, böyle bir şey mümkün olamaz” dediğimiz bir keşif yapılacak ve bizler de yıllar sonra “İyi ki o zaman Kopernik’in yaptığını yapabilmişiz” diyeceğiz.
İç ses: “Dünya dönüyorsa, bizim düşüncelerimiz de dönebilir!”
Sonuçta, Kopernik Ne Buldu?
Kopernik ne buldu? Kısa ve öz: Dünya, evrenin merkezi değil! Ama bununla birlikte, o zamanlar aslında çok daha büyük bir şey buldu: İnsanların, korkularını bir kenara bırakıp, cesurca yeni şeyler öğrenmeye ve sorgulamaya başlamaları gerektiğini. Kopernik’in bulduğu sadece bir astronomik teori değildi. O, insanlık tarihinin düşünsel devrimini başlattı. Ve bu devrim, bugün hala devam ediyor.
Hadi bakalım, kim bilir, belki sen de bir gün “Dünyanın merkezi değiliz” gibi bir şeyi açıklayacak cesarete sahip bir keşif yaparsın. Ama bir de şöyle düşün: Eğer bugünün Kopernik’ini sosyal medyada görseydik, yorumlar kısmı nasıl olurdu?